Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü tarafından her yıl düzenli olarak gerçekleştirilen kış ortası su kuşu sayımları, sulak alan ekosistemlerindeki değişimleri ve su kuşu popülasyonlarını izlemek için kritik bir rol oynuyor. Ancak iklim değişikliği ve kuraklık, özellikle Burdur Gölü gibi alanlarda kuş popülasyonlarında dramatik düşüşlere neden oluyor.
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde su kuşlarının envanterine yönelik olarak, su kuşları için önem arz eden alanlarda her yıl 15 Ocak-15 Şubat tarihleri arasında sayım gerçekleştiriyor. Bu tarihler, su kuşlarının mevsimsel göç hareketlerinin en az olduğu zamanlar olması ve sulak alanlarda kümelenmeleri nedeniyle tercih ediliyor.
Su kuşu popülasyonlarının ve sulak alan ekosistemlerindeki değişimlerin izlenebilmesi için kullanılan temel yöntemlerden biri olan sayımlar, uzun dönemli bakış açısının oluşmasında etken rol oynuyor. Aynı alanlarda aynı noktalardan yapılan standart sayımlar, uzun dönemde popülasyon trendlerinin analiz edilmesinde fayda sağlıyor.
Göller Yöresi olarak bilinen Burdur, Isparta, Konya ve Antalya’da bulunan göllerde ve sulak alanlarda sayım çalışması yapan Doğa Koruma ve Milli Parklar Burdur 6. Bölge Müdürlüğü ekipleri, su kuşu sayım çalışmalarının üçüncü gününde Burdur Gölü’ndeydi. Sabahın erken saatlerinden itibaren çalışmaya başlayan ekipler; Burdur Gölü’nde bulunan Suna, fiyu, elmabaş patka, yeşilbaş, sakar meke, kızıl şahin, Macar ördeği, güvercin gibi kuşları tek tek inceleyerek not ettiler.
Su kuşlarının yaşam alanlarındaki beslenme alanlarını görüntüleyen Doğa Koruma ve Milli Parklar 6. Bölge Müdürlüğü Avcılık ve Yaban Hayatı Şube Müdürü Tamer Yılmaz, sayım çalışmaları ile ilgili yaptığı açıklamada, “Her yıl olduğu gibi yine bu sene de 2025 yılı kış ortası su kuşu sayımlarımıza başladık. 18 Ocak tarihinde Beyşehir Gölü sayımı ile başladık ve bugün burada Burdur Gölü’nde sayımı devam ettiriyoruz. İlk gün Beyşehir Gölü’nde sayıma kalabalık bir ekiple başladık ama yoğun sis nedeniyle Beyşehir Gölü sayımız yarıda kaldı ve onu ileri bir tarihe ertelemek durumunda kaldık. Bugün burada Burdur Gölü sayımı ve akabinde Salda Gölü ile devam edeceğiz.
Sayımları Doğa Koruma ve Milli Parklar bölge müdürlükleri koordinasyonunda gerçekleştiriyoruz. İlk gün 8. Bölge Müdürlüğü ve 6. Bölge Müdürlüğü birlikte ortak alanda başladık sayıma. Bu sayımlar Avcılık ve Yaban Hayatı Şube Müdürlükleri koordinasyonunda oluyor ve il müdürlüklerinden bu konuda deneyimli personeller, teknik personeller bunun yanında üniversiteler katılım sağlıyor. Ayrıca gönüllü kuruluşlardan bu konuda deneyimli gönüllü kuş gözlemcileri sayımlara katıldığından kalabalık bir ekiple sayımlarımızı sürdürmekteyiz” dedi.
6. Bölge Müdürlüğü olarak sorumluluk alanlarındaki sulak alanlarda sayımlarını gerçekleştirdiklerini belirten Yılmaz, “Isparta’da bulunan Eğirdir Gölü, Kovada Gölü alanlarının sayımlarını gerçekleştirdik. Dün Burdur’daki sulak alanlardan olan Gölhisar Gölü, Yapraklı Barajı ve Yazır Gölü ile Yeşilova ilçesindeki Yarışlı Gölü sayımlarının gerçekleştirdik. Hava şartlarının da iyi olması nedeniyle sayımlarımız gayet rahat oldu” ifadelerini kullandı.
“Kuş popülasyonları ve sulak alan değişimleri izleniyor”
Her yıl düzenli olarak yapılan bu sayımların nedenini de açıklayan Yılmaz, “Biz her yıl düzenli olarak dünyanın birçok yerinde Avrupa ile birlikte eşgüdümlü olarak aynı zaman içerisinde bu sayımları yapıyoruz. Bunun amacı ise sulak alanların ve su kuşları popülasyonlarının değişimlerini hem sulak alanlardaki hem kuşlardaki değişimleri takip etmek, onların popülasyonları hakkında bilgi edinmek ve bu veriler ışığında bu alanlarda ne gibi önlemler alınacağı, kuşlarla ilgili ne gibi önlemler alınacağı konusunda bilgi edinmek. Aynı zamanda Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından da bu kuşların koruma statüleri değerlendiriliyor ve daha sonra bunlar yöneticiler tarafından, ülkeler tarafından kuşların geleceği ile ilgili alınan kararlarda kullanılmaktadır” açıklamasında bulundu.
“Su kuşlarının kış dönemindeki hareketsizliği sayımları kolaylaştırıyor”
Avcılık ve Yaban Hayatı Koruma Şube Müdürü Tamer Yılmaz sayımların neden bu dönemde yapıldığına da açıklık getirdiği konuşmasında, “Su kuşları kışın çok soğuk ortamlarda besin bulamadıkları için besin bulabilecekleri bu tür alanlara gelerek bir araya toplanmakta ve onlar daha hareketsiz oldukları için bu dönemde ve toplu halde oldukları için bu dönemde sayılması daha uygun oluyor. Biz yaklaşık olarak 16 sulak alanı sayacağız. Geçtiğimiz yılda da 16 sulak alanda 58 farklı türden 350 bin civarında su kuşu sayımı yapmıştık. Bu yıl sayımlar devam ettiği için bu 16 gölde rakamlar ne çıkar onu şu anda bilmiyoruz ama sayımın bitiminde bir raporlama yapacağız ve bu raporlama sonucunda tekrar bir değerlendirme yapmış olacağız” dedi.
“Ekosistemdeki bozulma kuş popülasyonlarına yansıyor”
Ülkemizde görülen iklim değişikliği nedeniyle yaşanan kuraklık ile birlikte sulardaki azalmaların su kuşlarının sayısına da büyük etki ettiğini belirten Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gülle, “2000’li yılların başında Burdur Gölü’nde bir çalışmamız vardı. O zaman Burdur Gölü’nde 100 binin üzerinde su kuş vardı. Zaten o dönemlerin kış ortası su kuşu sayımlarına bakıldığı zaman toplam kuş popülasyonunun 100 binin üzerinde olduğunu görüyoruz. Şu anda artık bu sayı binlerle ifade ediliyor, 10 bini bile bulmuyor. Böyle olunca ortada yanlış giden bir şeyler olduğunu, ters giden bir şeylerin olduğunu görüyoruz. Etrafta gördüğümüz canlılar aslında bulunduğumuz bölgedeki ekosistemin bir göstergesidir. Bunlar kuş olur, kelebek olur, arı olur, eğer su içerisinde ise balık olur, bitki olur. Demek ki Burdur Gölü‘nde artık bir şeyler normal gitmiyor ya da olumsuz, ters giden bir şeyler var. Bunu önce kuşlar hissediyor ve eskisi kadar kuş popülasyonu barındırmıyor Burdur Gölü. Bunun birkaç nedeni olabilir; birincisi eskiden kışlar sert geçtiği için çevredeki tatlı su gölleri donardı ama Burdur Gölü tuzlu olduğu için donmazdı. O nedenle kış ayları Burdur Gölü daha cazip hale geliyordu diğer göllere göre. Onun için belki kuş türünü fazla sayıyorduk. Tabii eskiden bir de göl seviyesi sürekli daha stabil olduğu için canlılar açısından daha cazip ortamlar sunuyordu. Akarsular göle besin taşıyordu, tatlı su girişleri canlı sayısında bir artış sağlıyordu. Şu anda giderek küçülen, çekilen, kıyıları her yıl değişen bir göl ile, ekosistem ile karşı karşıyayız. Bunun sonucunda da başta kuş popülasyonu olmak üzere önemli değişimleri görüyoruz” ifadelerini kullandı.
